OTİZM NEDİR?

Otizm; erken çocukluk çağlarında belirtilerin gözlendiği önemli bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Otizme dair belirtiler bazı çocuklarda gelişimsel basamaklarının erken dönemlerinde başlarken, bazı çocuklarda öncelikle normal seyreden gelişimde gerileme veya aksaklıklar olur. Otizm şüphesi çocuğun konuşmasının gecikmesi veya etrafa ilgisiz, tepkisiz olması ile ortaya çıkar. Aile, çocuğun akranları konuştuğu halde hiç kelime çıkarmamasından ya da daha önce ‘’anne, baba’’ gibi tekli kelimeleri söyleyebilirken son aylarda bu kelimeleri unutması nedeniyle doktora başvurur.

Otizmde görülen belirtiler arasında duyusal problemler belirgindir. Duyusal problemler bireyin çevre ile uyumunu azaltmaktadır. Bireyin hayata olan adaptasyonunu azaltmaktadır. Örneğin; yüksek sese karşı duyarlılık, dokunma hassasiyeti, ışığa karşı duyarlılık, derinlik problemleri, denge ile ilgili problemler gibi problemler bireyin gelişmesiyle birlikte değişen sosyal düzendeki problemlerini arttırarak devam ettirmektedir.

Otizm Belirtileri Nelerdir?

Otizm Spektrum Bozukluğunun temelde iki ana belirti grubu vardır:

1. Sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinde gerilikler (APA 2013)

• İnsanlara ya da akranlarına ilgi göstermeme ya da az ilgi gösterme,
• Kendi halinde olma, seslenince bakmama,
• Parmak ucunda yürüme,
• Yaşına uygun konuşmanın başlamasında gecikme ya da başlayan konuşmada durma, gerileme, konuşsa bile konuşmayı sosyal etkileşimde kullanmaması, söyleneni tekrarlaması, zamirleri ters kullanması (ben yerine o).

2. Tekrarlayıcı ve sınırlı ilgi alanı, davranış ve etkinlikler

• Basmakalıp ve tekrarlayıcı hareketler (kendi etrafında dönme, sallanma, kanat çırpma),
• Rutinlere aşırı bağlılık, değişikliklere tepki gösterme,
• Bazı ses, koku ve tatlara aşırı hassasiyet gösterme.

Otizm’in Nedeni Nedir?

Otizmin nedeni henüz tam olarak bilinmemekte ve otizm’de çok sayıda genin hastalıktan sorumlu olduğu düşünülmektedir.

Otizm’in Tanısı Nasıl Konur?

Otizm tanısı çocuk psikiyatristi tarafından konur ancak otizmle karışılabilecek diğer hastalıkların ayrılması ve tanının kesinleştirilmesi amacıyla EEG, MR, kan tahlili gerekebilir. Tanı klinik gözlem ve davranışsal özelliklere göre konur. Ancak iyi bir klinik gözlem ile 1 yaşındaki çocukta bile belirtiler saptanabilir. Otizmi bebek anne karnındayken saptamak mümkün değildir.

Aileler için işaret sayılabilecek bazı belirtiler

6-9 ay arası bebeklerde;

• Babıldamanın olmayışıya da akranlarına göre çıkardığı ses çeşidinin az olması,
• Bakımverenin sesine ve yüzüne ilginin az olması,
• Göz temasının ve karşılıklı gülümsemenin olmaması,
• İsmine bakmama,
• Kucağa alınma ve başka insanlarla oynama beklentisinin olmaması,
• Bazı objelere veya parçalarına aşırı ve atipik ilgi (objeleri tuhaf biçimde göze yakın tutarak inceleme)

Otizmi olan çocukların %20-47’nde normal gelişimin ardından 1 yaşından sonra gerileme başlar.

Aileler için KIRMIZI BAYRAK sayılabilecek bazı belirtiler

1 yaş sonrası;

• Gülümsemenize yanıt vermemesi,
• Konuştuğunuzda yüzünüze bakmaması ya da az bakmaması,
• Nesneleri işaret ederek göstermemesi,
• Oyuncağını getirip birlikte oynama isteği göstermemesi,
• Etkileşime girmeye isteksiz olması,
• Taklit oyunlarının ya da ‘’miş’’ gibi oyunların olmaması (bebeğine yemek yedirme, ayıcığını sallayarak uyutmaya çalışma)
• 1 yaşında kelime çıkarmaya, 2 yaş civarı iki kelimeli cümle kurmaya başlamama,

Tanı koyabilmek için yukarıda sayılan belirtilerin tümünün çocukta bulunmasın gerekli değildir. Bazı çocuklar hepsi aynı şiddette otizme sahip değildir. Bazı çocuklar şiddetli sosyal ilişki kuramama, konuşmanın hiç olmaması ve tekrarlayıcı hareketlerin yoğun olduğu şiddetli otizm tablosu içerisindeyken, bazı çocuklarda ise belirtiler hafif olabilir. Otizmin bir spektrum bozukluğu olması demek, belirtilerin şiddetinin her çocukta farklı derecelerde olduğu bir yelpaze bozukluk olmasındandır. Bazı çocuklarda otizm ile dikkat eksikliği, epilepsi, zeka geriliği gibi diğer hastalıklar beraber görülebilir.

Tanı konduktan sonra aile otizm ile ilgili bilgilendirilir. Çocuk en kısa zamanda uygun eğitim programına yönlendirilir. Bilimsel olarak otizm’de etkinliği kanıtlanmış en önemli eğitim yöntemi uygulamalı davranış analizi (DOĞAL ABA) (UDA/ABA)’dir. Ailenin eğitim programına katılması ve çocuğu eğitim dışındaki zamanlarda da desteklemesi önemlidir. Otizmin temel belirtilerine etkili bir ilaç tedavisi henüz bulunmamıştır. Ancak otizmi olan çocukların bir kısmında eşlik eden dikkat eksikliği, davranış sorunları, uyku problemleri, öfke kontrolünde problemler nedeniyle ilaç tedavisi gerekli olabilir.